Tips

Tips

• Neem, als je kan, van alles zo bewust mogelijk afscheid. Laat geen dingen zoals belangrijke mededelingen of moeilijke gesprekken liggen uit angst om ze aan te gaan. Nu kun je nog iets doen, als je te ziek bent of bent gestorven is het te laat.

• Help anderen afscheid te nemen van jou. Praat samen, huil samen, ga samen de reis van het afscheid nemen aan. Er zullen zich onverwachte mooie momenten voordoen wanneer je je kunt openstellen voor de tijd die komen gaat. En als je er niet meer bent kunnen je nabestaande terug kijken op een volwaardige periode en zal hun rouw makkelijker verlopen.

• Deel je spullen uit als je ze niet meer nodig hebt en geniet van het geven.

• Onthecht je stukje bij beetje van je bezit, van je lichaam, van het leven. Dit kun je doen door dingen van jezelf na te laten zoals foto’s, gedichten, recepten, gedachten, tekeningen, gesprekken en al het andere waaruit jouw stem spreekt die achterblijft.

• Vertel kinderen en jongeren zoveel mogelijk over de feiten en omstandigheden van je ziek zijn. Juist als die omstandigheden dramatisch zijn. Ga ervan uit dat de fantasie van kinderen veel erger is dan de werkelijkheid. Eerlijkheid kan duidelijkheid scheppen.

• Betrek kinderen en jongeren zoveel mogelijk bij de zaken die geregeld moet worden. Hun inbreng en wensen zijn belangrijk. Het is belangrijk dat ze het gevoel hebben iets te kunnen doen.

Tip

Hoe neem je afscheid van iemand die doodgaat en wat is doodgaan? Wat gebeurt er allemaal? Wat is een begrafenis? Wat is een crematie? Doet dat pijn? Gaan alleen heel oude mensen dood? Mag ik huilen? Blijf ik dan altijd verdrietig?
De cd De Schat van Amadoris is het verhaal van vier kinderen die in het bos op zoek gaan naar de Schat van Amadoris.

Ze denken dat het om een echte schat gaat, maar dat blijkt niet waar te zijn. De moeder van Amadoris, een klein meisje, is heel ziek en overlijdt.
Wat er allemaal gebeurt is te horen op de cd, waar liedjes over doodgaan en afscheid nemen op staan.

De cd is te bestellen bij Stichting Iriza, Stichting Iriza.

Nooit is iemand zeker van iets,
Te worden geliefd, te worden verlaten
Alles kan en alles mag
Alles wisselt elkaar af

Nu weet ik weer wat ik zeggen wou:
Zolang het niet te ongelukkig maakt
Is het een leuk gevoel. Maar eigenlijk
Zijn wij als Turkish Delight
In een blik met spijkers.

Uit: Doen en Laten, Judith Herzberg, Rainbow Essentials, 1994