Kinderen en afscheid nemen
Diep ademhalen. “Bobbie, we waren toch in het ziekenhuis om naar foto’s te kijken van papa’s hoofd?”
“Ja.”
“Die foto’s waren niet goed.” Ik ga huilen. Natuurlijk ga ik huilen. Ik kan dit soort dingen niet zonder tranen. Bobbie lacht zenuwachtig. Kijkt naar haar moeder.
“Het bolletje in mijn hoofd is nog niet weg,”zet ik door. “En nu willen ze papa in het ziekenhuis gaan opereren, om het alsnog weg te halen.”
“Zoals ze ook bij Madelief hebben gedaan,” vult Karin aan. Madelief is een nichtje van Bobbies beste vriendin. Ook zij onderging een hersenoperatie, met goed gevolg – maar dat is een ander verhaal. Ik kijk naar Bobbie, die mij nog scherp in de gaten zit te houden. Wat gaat er om in dat kleine koppie?
Het antwoord komt even prompt als onverwacht. Met een allerliefste glimlach vraagt ze: “Mag ik nu met Ibtissam gaan spelen?”
Karel Glastra van Loon vertelt in zijn boek Ongeneeslijk optimisme hoe hij zijn leven en sterven met kanker binnen zijn gezin beleeft.
De angst voor de dood delen we allemaal, min of meer.
Erover praten met elkaar zorgt voor meer inzicht in elkanders verdriet, en inzicht kan leiden tot begrip en verzachting van het verdriet.
Dat geldt ook voor het contact met kinderen. Niemand zal ontkennen dat het moeilijk is om je kind of je kleinkind te vertellen dat je ernstig ziek bent en zult sterven. Je weet niet wat hun reactie zal zijn. Je bent misschien bang om hun verdriet te zien. Je bent misschien bang om je eigen verdriet te voelen waar zij bij zijn en vindt het vervelend dat ze zullen zien dat jij zelf ook angstig en verdrietig bent. Je bent misschien bang je controle tijdens de confrontatie met hen te verliezen.
Ook al is het voor kinderen om een heleboel redenen moeilijk om te accepteren dat een van hun (groot)ouders of broer of zus niet meer in staat is te doen wat hij/zij gewoon was te doen, toch is het belangrijk dat je kinderen en/of je kleinkinderen de waarheid weten.
Kinderen gaan verschillend met mededelingen over ziek zijn om. Dat is niet alleen afhankelijk van het karakter van het kind maar ook van zijn leeftijd. Het delen van het verdriet kan een manier zijn om dichter bij elkaar te komen. Het verwerken van de pijn en het moeten loslaten is moeilijk voor alle partijen, maar degene die achterblijven, kunnen terug kijken op een volwaardig en open afscheid. Er is door verschillende mensen die werken met kinderen die ouders en broers of zussen zijn verloren aangetoond, dat het verdriet van het verlies makkelijker verwerkt wordt als er eerlijk over wordt gesproken.
Tip
Daisy Luiten merkte tijdens haar gesprekken met collega therapeuten, dat het praten over een (aankomend) verlies voor geen van de partijen makkelijk is.
Daarom ontwierp ze een houten bordspel voor kinderen en volwassen waarbij spelenderwijs onderwerpen als overlijden, begrafenis of crematie en gevoelens rondom deze gebeurtenissen aan de orde komen.
Naar aanleiding van de kaarten – met aan de ene kant een vraag voor kinderen van 6 / 12 en aan de andere kant voor iedereen boven de 12 – kun je ervaringen, gevoelens en gedachten uitwisselen.
“Om het als gespecialiseerd therapeut altijd over de dood te hebben is niet akelig,” zegt Luiten. “Kinderen willen weten wie voor hen gaat zorgen. En of zij nu ook vroeg doodgaan.”
Ze heeft voor dit idee en ontwerp de Funeral Award (begrafenisprijs) gewonnen voor het meest vindingrijke en vernieuwende product voor de uitvaartsector in de Benelux.
Kijk eens voor meer informatie hierover op Daisyluiten.nl
Manu Keirse, psycholoog, Iriza.nl
Print 
PDF