Alternatieve manieren

Alternatieve manieren

Ter beschikking stellen aan de wetenschap

De moderne wetenschap heeft nog steeds lichamen van mensen nodig om er kennis uit te vergaren en ervan te leren. Op vrijwillige basis kun je je lichaam na je dood ter beschikking stellen aan de wetenschap.
Als je je lichaam na je dood ter beschikking wilt stellen moet je contact opnemen met een van de Nederlandse universiteiten of met een aan een universiteit verbonden ziekenhuis.
Het is dus niet geldig als je deze wens op een donorformulier vermeldt.
Een donorformulier gaat alleen over of je je organen voor transplantatie beschikbaar stelt.
De voorwaarden voor terbeschikkingstelling verschillen van universiteit tot universiteit.
Niet iedere universiteit zal je garanderen dat je lichaam ook werkelijk wordt geaccepteerd.
Pas op het moment van overlijden wordt de keus daadwerkelijk gemaakt of ze je lichaam zullen gebruiken of niet. Het is afhankelijk van de behoefte aan lichamen op het moment van je overlijden of jouw lichaam nodig is. Er kan een overschot aan lichamen zijn maar het kan ook zijn dat de doodsoorzaak bepaald of het lichaam wordt geaccepteerd of niet.
Een te hoge leeftijd, een besmettelijke ziekte of een ongeluk waardoor het lichaam te ernstig beschadigd is kunnen redenen zijn om het niet te accepteren.
De ziekte kanker of ALS daarentegen kan een reden zijn om het juist wel te accepteren.
In de praktijk is het zo dat wanneer je je lichaam aan de wetenschap hebt afgestaan er weinig tijd is voor de nabestaanden om afscheid te nemen.
Binnen 24 uur na je overlijden wil de medische faculteit het lichaam al conserveren.
Vaak duurt het een tijd voor je geconserveerde lichaam daadwerkelijk onderzocht wordt en dus al die tijd wordt het bewaard.
Wanneer je je lichaam ter beschikking wilt stellen aan de wetenschap, dan moet je deze wens duidelijk in een testament of een wensenformulier beschrijven.
Bovendien moet je een formulier van de medische faculteit invullen waarmee je contact hebt gehad.
En zij gaan er vanuit dat jijzelf je nabestaanden op de hoogte hebt gebracht van deze wens, want als je lichaam wordt geaccepteerd zullen zij het binnen 24 uur claimen. Er vindt dan geen begrafenis of crematie plaats.

Ecologisch begraven

De grafheuvel

In verschillende landen is het gewoon om de doden bovengronds te begraven.
In zogenaamde grafhuisjes of kapelletjes. Parijs heeft zijn bekende Pere Lachaise, waar veel beroemdheden liggen, maar ook de Tichvin-begraafplaats in St.Petersburg, Rusland, de Wiener Zentralfriedhof in Wenen, Oostenrijk, of de Begraafplaats Daalseweg in Nijmegen, Nederland herbergen graven met kleine mausoleums.

Geïnspireerd op de Tempel van de Inscripties in Palenque, Mexico, heeft een Nederlandse uitvaartverzorging een idee vervaardigd over een nieuw soort , algemene grafheuvel.
De Tempel der Inscripties is een piramide uit de tijd van de Maya cultuur. Onder het hoofdvertrek bevindt zich een trap naar een volgend vertrek, 22 meter dieper gelegen. Hier ligt weer een vertrek naast, waar een kist in stond met zes gebalsemde lichamen. En ook hieronder ligt weer een ruimte, verbonden met vijf treden wat uitkomt op een platform. Onder dit platform lag een lichaam dat later de vorst van Palenque bleek te zijn. Hij was overladen met kostbaarheden.
Palenque moet volgens uitvaartverzorger Vervaart in een nieuwe behoefte voorzien, namelijk een economische manier van begraven gecombineerd met een moderne, stijlvolle manier. Maar het ontwerp van hun Palenque is vooralsnog te kostbaar geschat en zal nog even op zich laten wachten.
In België is wel een grafheuvel gerealiseerd. De eerste ‘Vervaart/Remion-grafheuvel’ is geplaatst op de gemeentelijke begraafplaats in Schelle.

Balsemen

In Nederland is het balsemen (conserveren van een lichaam voor een onbepaalde tijd) van overledenen alleen bij uitzondering toegestaan.
De Wet op de lijkbezorging maakt een uitzondering in enkele gevallen:

• In Nederland mogen alleen leden van het Koninklijk Huis na overlijden gebalsemd worden. Andere hooggeplaatste personen mogen eventueel gebalsemd worden met toestemming van de minister van Volksgezondheid.

• In Nederland mogen overledenen wel worden gebalsemd voor transport naar het buitenland.

• Een ter beschikking van de wetenschap gestelde overledene zal omwille van de houdbaarheid gebalsemd worden.

• Op een op zee verblijvend Nederlands schip mag een aldaar overleden persoon ook gebalsemd worden.

• Wanneer het overlijden in het buitenland heeft plaatsgevonden en de overledene is daar gebalsemd, dan is het toegestaan de overledene in Nederland te begraven of te cremeren, ondanks de strenge voorschriften in de wet.

Bij balsemen wordt er via het intacte bloedvatenstelsel een conserverende vloeistof in het lichaam ingebracht. Door de vloeistof worden aanwezige bacteriën gedood waardoor het lichaam niet tot Gebalsemd lichaam van Lenin
ontbinding over zal gaan. Deze vloeistof bestaat uit een basis van formaline met toevoegingen. Door de conserverende werking van de vloeistof blijft de conditie van het lichaam op peil. Afhankelijk van de samenstelling van de vloeistof kan een lichaam korte of langere tijd geconserveerd worden. Bij balsemen maakt men geen gebruik van conserverende crèmes op de huid van de overledene. Er worden ook geen organen verwijderd, zoals in het oude Egypte de gewoonte was.

Thanatopraxie

Thanatomorphose betekent lijkontbinding. Wanneer je lichaam dood is treedt er direct ontbinding op. Al binnen enkele uren komen er gassen en geuren vrij die veroorzaakt worden door bacteriën. Het gezicht en de huid kan zwellen of juist inzakken, en de kleur verdwijnt helemaal. Doordat de bloedcirculatie in je lichaam tot stilstand komt ontstaan er lijkvlekken. Dit zijn donker gekleurde vlekken waar het bloed naar de laagst gelegen plekken in het lichaam zakt. In de vingertoppen vormen zich bijvoorbeeld bloedstolsels omdat er geen afvloeiing meer is en dit geeft verkleuring.
Als je thuis of op een andere plek opgebaard wordt, dan onderhoudt een uitvaart vereniging zo optimaal mogelijk het behoud van kleur en geur van je lichaam door middel van koeling en make-up.
Een andere mogelijkheid is thanatopraxie. Dit is een behandeling van het dode lichaam die het ontbindingsproces tijdelijk vertraagt. Door een zoutoplossing in het bloedvatensysteem te spuiten worden bacteriën gedood. En als er een conserveringsmiddel wordt ingespoten en de lichaamsdelen zacht worden gemasseerd zodat de vloeistof zich kan verspreiden, krijgt het lichaam zijn natuurlijke kleur weer terug. Bij een thanatopraxie behandeling ontstaan er maximaal tien dagen geen verkleuringen, geen geuren, zwellingen of invallen.

Het verschil tussen balsemen en thanatopraxie is dat het bij balsemen om een conservering van een zeer lange tijd gaat, terwijl thanatopraxie een uitstel van maximaal tien dagen geeft tot het lichaam gaat ontbinden. Bij balsemen wordt veel formaline gebruikt terwijl bij thanatopraxie vooral kleurstoffen, zouten en mineralen worden gebruikt.
Vooralsnog is thanatopraxie in Nederland niet toegestaan, alleen in speciale gevallen volgens dezelfde wettelijke bepalingen als bij het balsemen. Voor thanatopraxie moet toestemming worden aangevraagd.

Print PDF