De goede dood

De openingszin van ‘De goede dood’ is van een ongekende directheid:
‘Morgen gaat mijn vader dood. Morgen om 9 uur.’
In weinig woorden is het thema euthanasie dan overtuigend neergezet.
De film ‘De Goede Dood’ is een bewerking van het gelijknamige toneelstuk dat in 2008/2009 een ongekend succesvolle landelijke tournee kende. 65.000 bezoekers zagen toen het stuk met een prominente cast: Will van Kralingen, Huub Stapel, Peter Tuinman, Wilbert Gieske, Hans Thissen en Saskia Bonarius. Het stuk werd naar een filmscript bewerkt en in dik twee weken tijd is met dezelfde bezetting een complete film gedraaid.

Bernhard (Wilbert Gieske) is terminaal ziek en heeft besloten dat hij aan zijn uitzichtloos lijden een einde wil (laten) maken. Zelf is hij volledig overtuigd van zijn besluit. Dat geldt echter niet voor de rest van de familie. Broer Michael (Huub Stapel) met wie hij weinig contact heeft komt in allerijl overvliegen uit China. Hij is een ietwat grof gebekte zakenman die er geen doekjes om windt. Hij vraagt zich af hoe dit besluit tot stand is gekomen. Daarbij vraagt hij zich ongegeneerd af of er soms iemand uit is op de erfenis die dus gebaat is bij het overlijden van Bernhard?

Broer Ruben (Hans Thissen) is autistisch en verblijft in een zorginstelling. Door zijn handicap kan hij zijn gevoelens nauwelijks uiten, behalve als hij opbloeit achter de piano. Hannah (Will van Kralingen) is de vriendin van Bernhard, maar ook de ex van Michael. Hannah en Michael leveren nog steeds felle achterhoedegevechten over hun al lang verbroken relatie. Peter Tuinman speelt Robert, beste vriend én huisarts, die zelf worstelt met zijn gevoelens over euthanasie. Hij heeft echter in het verleden Bernhard beloofd hem te helpen: met een bezwaard gemoed zal/moet hij nu toch de euthanasie gaan uitvoeren. Dochter Sam (Saskia Bonarius) kan de doodswens van haar vader nog niet accepteren. Het enige wat zij wil is dat hij nog een tijd bij haar blijft.

Het hele gezelschap heeft nog precies een avond en een nacht tot de volgende morgen 09.00 uur. Familie en vrienden worstelen dus nog indringend met de vraag waarvan Bernhard het antwoord al heeft geaccepteerd. Hij heeft zijn leven geleefd. Hij heeft zijn eigen opvatting van een goed en waardig leven, vreest verder lijden meer dan het overlijden. Hem resteert een overtuigd en sterk besef van doodsverlangen. Zijn lijden acht hij lang en zwaar genoeg geweest, hij wil zelf (kunnen) beslissen over het einde daarvan.

Terwijl Bernhard boven doodziek in zijn bed ligt, worden beneden tussen Michael en Hannah oude vetes uitgevochten en maken zij elkaar harde verwijten. Achterdocht over elkaars bedoelingen wordt onverbloemd uitgesproken, maar tegelijk speelt dat zij niet kunnen accepteren dat Bernhard het wel ‘mooi vindt geweest’. Waar de een zich niet goed kan uiten en zich afsluit en vlucht in muziek (Ruben), gaat de ander zich te buiten aan drank en grove grappen (Michael). Zo heeft ieder zijn twijfels en vrees. Als Bernhard door het geruzie beneden steeds indringender wordt geconfronteerd met die gevoelens weet hij de stemming beslissend om te laten slaan. Hij twijfelt zelf al lang niet meer, zijn besluit is onherroepelijk en hij heeft er vrede mee. Zijn innerlijke rust is groot.

De dialogen zijn bij tijden vlijmscherp. Uitspraken van Bernhard als ‘Ik heb niks te maken met de dood. De dood is van jullie. Het sterven is van mij’ raken de kern van de materie. De zwarte humor met soms subtiele en dan weer harde grappen tillen tegelijk het verhaal op naar een – ondanks de zwaarte van het onderwerp – draaglijk niveau. De valkuil van een gemakkelijke of melodramatische tearjerker is deskundig vermeden. De cameravoering is prima, evenals de locatie.

Toch grijpt ondanks de identieke cast ten opzichte van het toneelstuk de filmbewerking je niet echt bij de keel. Er blijft een zekere afstandelijkheid bestaan. De film ontroert slechts echt bij vlagen, het verhaal zuigt je niet op. Daarbij is de muziek op sommige momenten dramatisch aanzwellend ingezet. Je krijgt dan het gevoel in een theater naar een toneeluitvoering te kijken, waar nadrukkelijk op de zaal wordt ingespeeld. Juist dan mist ‘De goede dood’ de subtiliteit die deze zou kunnen gebruiken.

Valt het oordeel door deze wat kritisch getinte opmerkingen negatief uit? Absoluut niet, de verfilming verdient respect. De last die iedereen met zich meedraagt wordt waardig vertolkt. De positie van de huisarts die door zijn eerdere belofte moet meewerken maar twijfelt, de familie die door tegengestelde gevoelens wordt verscheurd, de patiënt die het wel mooi vindt geweest.

Regie: Wannie de Wijn | 88 minuten | drama | Acteurs: Will van Kralingen, Huub Stapel, Peter Tuinman, Wilbert Gieske, Hans Thissen, Saskia Bonarius

text: Rob Veerman

PDF