Pijnbehandeling
Voor alle medicijnen geldt dat er per individu gekeken moet worden naar de combinatie van de klacht met het medicijn. De ene reageert beter op het ene middel dan de ander. De ene wordt misslijk van een middel terwijl de ander nergens last van heeft. Het is belangrijk dat als je nieuwe middelen uit gaat proberen je je eerst goed laat informeren door bijvoorbeeld een apotheker of je huisarts. Ook geldt voor alle medicijnen dat je je houdt aan de voorschriften die de bijsluiter aangeeft of die je arts heeft voorgeschreven.
Uit: Palliatieve zorg, richtlijnen voor de praktijk, Uitgave van de Vereniging van Integrale Kankercentra, Utrecht, 2006
Morfine
Morfine, vernoemd naar de Griekse god van de slaap Morpheus, werd voor het eerst in 1806 door de apotheker Sertürner beschreven. Hij had morfine in zijn zuivere vorm uit de slaapbol verkregen. De slaapbol is een papaversoort en de leverancier van opium. Opium bevat vele soorten alkaloïden, waarvan morfine er – is. De stoffen zijn te vinden in het melksap van de papaverbol op een bepaald tijdstip van de dag. Het morfinegehalte bijvoorbeeld schijnt het hoogst te zijn rond 10 uur ’s morgens, twee weken na het afvallen van de kroonbladen. Opium, en de daaruit gewonnen morfine, wordt in de verwerking van pijnstillende medicijnen gebruikt. Tasmanië is de grootste producent van medicinale opium.
Twee typen pijn:
Voor de behandeling van pijn is het belangrijk welk type pijn het is. Er bestaan twee type pijn:
– Nociceptieve pijn wordt veroorzaakt door voortdurende of actieve weefselbeschadiging, bijvoorbeeld door een infectie, een tumor of een ernstige verwonding. Er wordt ook nog onderscheid gemaakt tussen somatische(lichamelijke) en viscerale (organen) pijn. Somatische pijn is duidelijk aan te wijzen en geeft een scherp, dof, stekend of kloppend gevoel. Viscerale pijn is minder goed aan te wijzen en geeft een krampend of drukkend gevoel.
– Neuropatische pijn wordt veroorzaakt door beschadiging van een zenuw. Deze pijn wordt vaak omschreven als oppervlakkige, brandende of stekende pijn. Neuropatische pijn reageert over het algemeen niet op gewone pijnstillers maar moet bestreden worden met de zogeheten opioäden (pijnstillende medicijnen die opium bevatten).
In het algemeen kun je zeggen dat bij nociceptieve pijn, ofwel pijn die veroorzaakt wordt door infecties, verwondingen of tumoren, pijnstillers die zonder recept bij de apotheek te verkrijgen zijn afdoende zijn. Helpen deze pijnstillers niet, raadpleeg dan je huisarts of behandelend arts over andere pijnstilling of verhoging van de dosis.
Paracetamol werkt over het algemeen 4-6 uur als je het in tabletvorm neemt. Zetpillen werken 6-8 uur.
Naproxen en Ibuprofen worden in hogere dosis ingenomen en werken vaak 8-12 uur.
Pijnstillers op recept zijn:
Paracetamol met codeïne werkt ongeveer 4 uur. Codeïne wordt van morfine gemaakt en daarom valt dit middel onder de zwakwerkende opiaten
Tramadol werkt doorgaans 6-8 uur. Dit is een syntetische pijnstiller die onder de zwakwerkende opiaten valt en daarom ook alleen op recept verkrijgbaar is.
Morfine is een sterkwerkend opiaat en alleen op recept verkrijgbaar. Het kan op verschillende manieren worden toegediend al naar gelang de duur van de pijnstilling en de diepte van de pijnstilling nodig is.
Fentanyl is een middel gelijk aan morfine maar werkt vele malen sterker. Het wordt veel in de vorm van pleisters gebruikt waaruit langzaam en geleidelijk het pijnstillende middel vrijkomt en via de huid wordt opgenomen. De pleisters werken vaak dagen achter elkaar
Wanneer orale (via de mond) toediening van medicijnen niet meer kan of niet meer helpt, kan er overgegaan worden op parenterale toediening van een sterkwerkend opiaat. Dit betekent dat de pijnbestrijding via inspuiting onder je huid, in een spier, onder de tong of door middel van een infuuspomp, een draagbaar pompje of een PCA-pomp gebeurt. Ook kan epidurale of intrathecale toediening worden gebruikt, dit is toediening via een katheter direct in het ruggenmerg. Bij al deze soorten van toediening van pijnstillers wordt veelal morfine gebruikt.
Neuropatische pijn, ofwel pijn die veroorzaakt wordt door beschadiging van een zenuw, is een moeilijk te behandelen pijn. Slecht 40% van de behandelde mensen merkt resultaat. De behandeling is langdurig en de werking komt traag op gang voordat men iets merkt. De medicijnen zijn alleen op recept verkrijgbaar omdat ze onder de opiumwet vallen. Vaak wordt er in samenwerking met een neuroloog, een anesthesioloog en/of een pijnspecialist een plan opgesteld. Er worden vaak veel medicamenten gebruikt om deze pijnsoort te bestrijden; antidepressiva, anti-epileptica en ketamine zijn voorbeelden van deze middelen